کاوش های هورامان منجر به شناسایی آثاری از دوره های پارینه سنگی شد - کلوب فارسی

تکمیل و آبگیری سد داریان در راستا رودخانه سیروان در منطقه هورامان واقع در کردستان و کرمانشاه باعث غرقاب شدن مکانهای باستان شناسی متعددی در سالهای 95-94 شد.

چندین تیم باستان شناسی با راهنمایی فریدون بیگلری، باستان شناس موزه ملی ایران پیروز شدند که پیش از تکمیل آبگیری علاوه بر شناسایی نزدیک 90 مکان و مکان بالقوه شامل غار، پناهگاه، محوطه باز، گورستان، نقوش صخره ای، قلعه، پل و راه کوهستانی در 16 محوطه باز، غار، پناهگاه و گورستان کاوش های اضطراری انجام دهند.

این کاوش ها منجر به شناسایی آثاری از دوره های پارینه سنگی میانی، پارینه سنگی تازه و فراپارینه سنگی، دوره مس و سنگ (هزار پنجم و چهارم پیش از میلاد)، عصر آهن، اشکانی، صفوی و قاجار شد.

در این نشست علمی که به مناسبت ثبت منظر فرهنگی هورامان در میراث جهانی یونسکو و هفته پژوهش انجام گرفت، سه سخنرانی ارائه شد.

در سخنرانی نخست با عنوان کاوش های اضطراری در محدوده سد داریان، گامی در شناخت استقرارهای جوامع انسانی پیش از تاریخ تا سده های اخیر در منطقه کوهستانی هورامان، فریدون بیگلری، معاون فرهنگی موزه ملی ایران و مدیر برنامه کاوش های نجات بخشی سد داریان درباره این برنامه نجات بخشی و نتایج علمی آن سخن گفت.

طبق گفته بیگلری این کاوش ها برای نخستین بار اطلاعات دست اولی از سکونتهای فصلی انسانهای شکارگر-گردآور عصر سنگ (پارینه سنگی)، دامداران اولیه دوره روستانشینی (مس سنگی) و آیین های تدفین عصر آهن (نیمه دوم هزاره دوم و نیمه اول هزاره اول پیش از میلاد) ارائه نموده است.

وی درباره ارائه نتایج این کاوش ها گفت: نتایج علمی این کاوش ها تا به امروز در دو کنفرانس ملی در سالهای 98 و 95 و بعلاوه یک کنفرانس مختص به نتایج این کاوشها با عنوان نخستین کنفرانس ملی باستان شناسی هورامان با تمرکز کاوش های نجات بخشی باستان شناسی در محدوده سد داریان در سال 97 در دانشگاه کردستان ارائه شد.

وی بعلاوه اضافه نمود: تا به امروز هفت مقاله به زبان انگلیسی و فرانسه و هشت مقاله به زبان فارسی به وسیله اعضای تیم پژوهشی داریان منتشر شده است. طبق گفته وی تبدیل یکی از مکانها کاوش شده به سایت موزه و انجام عملیات حفاظتی در یکی از غارهای کاوش شده قبل از شروع آبگیری سد از دیگر اقدامات این پروژه باستان شناسی نجات بخشی است.

بیگلری در سرانجام از حمایتهای ادارات کل میراث فرهنگی استان های کردستان و کرمانشاه، پژوهشکده باستان شناسی و بعلاوه شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران سپاسگزاری کرد و بر نقش مهم بنیاد ایران شناسی در انعکاس نتایج چنین پژوهش هایی برای عموم مردم و دیگر پژوهشگران تاکید نمود.

گور روار، دریچه ای به فرهنگ مادی، تدفین و باستان شناسی زیستی جوامع انسانی عصر آهن در دره سیروان، محدوده سد داریان، هورامان عنوان سخنرانی بعدی بود که به وسیله طاهر قسیمی ارائه شد.

قسیمی درباره یک گور گروهی عصر آهن در نزدیکی روستای روار در هورامان و نتایج پژوهش های میان رشته ای صورت گرفته بر روی یافته های آن به تفصیل سخن گفت. طبق گفته وی بقایای حداقل ده تدفین انسان در کاوش ها بدست آمد که همراه آنها هدایای تدفینی مثل ظروف سفالین و فلزی، مهره های تزیینی، مُهر، جنگ افزار و بعلاوه بقایای جانوری یافت شد.

وی تاکید نمود که یافته های این گور دریچه ای است به یک دوره کم شناخته در زاگرس که اطلاعات تازهی درباره فرهنگ مادی، تدفین و باستان شناسی زیستی جوامع انسانی عصر آهن در دره سیروان بدست داده است. انجام آنالیزهای مختلف مثل متالوگرافی، تجزیه عنصری، سالیابی گرمالیان از نکات قابل توجه این پژوهش است.

وی علاوه بر نتایج علمی این پژوهش ها به جنبه های حفاظتی این کاوش اشاره نمود که شامل تحکیم سازه سنگی گور، ساخت سقف و حصار در اطراف آن و ایجاد یک سایت موزه در محل است.

ندا طهرانی در سخنرانی با عنوان آنالیز های قوم باستان شناسی در محدوده سد داریان کوششی در شناخت الگوهای کوچ فصلی پیش از تاریخ در هورامان به آنالیز های قوم شناسی در محدوده سد داریان خصوصا در روستاهای ناو و هوارها یا ییلاق های اطراف آن پرداخت. وی با تاکید بر لزوم ثبت و ضبط این شیوه های کوچ فصلی و سکونتگاه های موقت مرتبط با آن که در حال فراموشی هستند، بر اهمیت آنها در درک الگوههای کوچ و استفاده از منابع محیط در پیش از تاریخ تاکید نمود.

وی در ادامه اضافه نمود: که با توجه به مدارک باستان شناسی حاصل از کاوش ها و بعلاوه مشاهدات میدان قوم شناسی، بنظر می رسد که معماری سنگی خشکه چین قدمت طولانی در منطقه دارد و هنوز هم پس از گذر چندین هزار سال همچنان نقش اساسی خود را حفظ نموده است. علاوه بر این شواهد باستان شناسی و قوم شناسی نشان دهنده اهمیت دامپروری خصوصا پرورش بز در این منطقه طی حداقل پنج هزار سال گذشته است.

در سرانجام این نشست محمد بهرامزاده، معاون پژوهشی بنیاد ایران شناسی با اظهار امیدواری از تداوم این سلسه نشست ها و اهمیت علمی یافته های ارائه شده در این کنفرانس بر آمادگی بنیاد برای انتشار نتایج چنین پژوهش های همه جانبه ای تاکید نمود. بنیاد ایران شناسی در سلسله گفتگوهای ایرانشناسی کوشش دارد تا نتایج تازه ترین پژوهش ها در حوزه مطالعات مرتبط با فرهنگ و تمدن ایرانی را به اطلاع عموم برساند.