مقبره مومنه خاتون در نخجوان، بنایی ثبت شده در یونسکو - کلوب فارسی

همانطور که گفتیم مقبره مومنه خاتون در نخجوان واقع شده است و به عنوان یکی از جاذبه های تاریخی ارزشمند در 30 سپتامبر سال 1998 در سازمان دنیای یونسکو به ثبت رسیده است چرا که این جاذبه اهمیت تاریخی و فرهنگی بسیار بالایی دارد. دسترسی به این بنای زیبا آسان است و به علت محوطه بازی که دارا هست محیط مناسبی برای گذران ساعات به صورت پیک نیک می باشد. این برج تاریخی، مقبره مومنه، همسر بنیانگذار سلسله اتابکان آذربایجان است که دارای ارتفاعی حدود 25 متر دارد. مصالح به کار رفته برای ساخت این برج آجر و گل بوده و از جمله ویژگی هایی شاخصی که این مجموعه دارد نیز ظرافت به کار رفته در آن به هنگام ساختش است. کاشی کاری های فیروزه ای رنگ باشکوه و نوشته هایی که به خط کوفی روی بنا نقش بسته اند، آن قدر زیبا هستند که مقبره مومنه خاتون در نخجوان را به مشهورترین بنای تماشای شهر تبدیل نموده است.

با توجه به اهمیت مقبره مومنه خاتون در نخجوان داشت تصویر آن را بر روی اسکناس های 50 مناتی در بین سال های 1996 تا 2006 درج نمودند.

مومنه خاتون که بود؟

در سال های اولیه حکومت اتابکان در آذربایجان مومنه خاتون نقش اساسی و مهمی داشت، وی مادر اتابک نصرت الدین محمد بن ایلدگز دنیا پهلوان بود و از وی به عنوان یک مشاور سیاسی در دربار استفاده می شد، مومنه خاتون آن قدر نقش مهم و پر رنگی داشت که چند بار توانست قصر را در برابر قیام های متعدد حفاظت کند. مطابق با بعضی از مستندات گفته می شود که جسد عروس مومنه خاتون به نام زاهده خاتون در این مقبره دفن است، زاهده هم نیز جز زنان عاقل و باهوش دربار بوده و از جمله عزیزترین زن های پادشاه به شمار می رفته است.

مختصری از تاریخ مقبره مومنه خاتون

از همان سال های ابتدایی ساخت این مقبره در بین عموم مردم بسیار مورد توجه بود و اکنون هم از آن به عنوان یک جاذبه گردشگری یاد می شود. به مرور زمان مقبره مومنه خاتون رو به تخریب رفت آن قدر که نگرانی مسوولان را برانگیخت، به همین علت در طی سال های 1999 تا 2003 میلادی به صورت گسترده به بازسازی مقبره پرداختند. در تصاویری که از قرون گذشته به دست آمده مشخص است که بنای مومنه خاتون تنها یک برج نبوده، بلکه دو گلدسته و یک ورودی بزرگ نیز به صورت جداگانه رو به روی این برج وجود داشتند که به مرور زمان از بین رفته اند.

معماری مقبره مومنه خاتون

اگر بخواهیم خیلی دقیق درباره معماری مقبره مومنه خاتون در نخجوان صحبت کنیم، باید بگوییم که این مقبره بر روی یک دخمه ساخته شده که تمام آن را آجر تشکیل داده است. ورودی، در شرق بنا واقع شده است و در بالای آن یک پنجره کوچک ایجاد شده است. زیر ورودی آرامگاه نیز یک ورودی به دخمه زیرین واقع شده است. در این دخمه به سقفی گنبدی و طاق های جالب توجهی بر می خوریم که بر روی پایه های آجری راسخ شده اند.

یکی از مشخصه های اصلی مقبره مومنه خاتون در نخجوان شکل های هندسی به ویژه مستطیل و مثلث هایی است که برای نوشتن حروف استفاده شده است. سبک معماری این بنا به سبک هایی که در دوره قرون وسطا بوده نیز برمی شود و اصلا یکی از دلایل معروفیت آن همین است. این مقبره تزییناتی ساده اما قابل توجه دارد. دور تا دور سازه با نوشته های عربی آبی رنگ به خط کوفی مزین شده است. در تمامی اضلاع آرامگاه، تزیینات و نوشته هایی متفاوت را می بینید اما در یکی از ضلع ها، این تزیینات تکراری هستند که به نظر می رسد آن را برای خروج در نظر گرفته اند. دور تا دور بالای ساختمان آرامگاه به شکلی ماهرانه و هنرمندانه تزیین شده است و مقرنس های بسیار زیبایی دارد.

معماران این بنا هنگام ساخت بنا به این موضوع که همه اقشار جامعه از آن خوششان بیاید بسیار توجه داشتند؛ بخشی از قسمت های بالای مقبره مومنه خاتون در نخجوان ساختاری شبیه به مدارس و مساجد در گذشته دارند که متاسفانه به مرور تخریب شده و قسمت زیادی از آن باقی نمانده است؛ اما با این اوصاف باز هم رگه هایی از نوع معماری مدارس و مکتب ها در آن دیده می شود.

در بخش در ورودی با طاقی روبرو می شوید که در بالای آن تزیینات چشم نوازی وجود دارد و دو پنجره نیز در دیوار تعبیه شده است. در اینجا کتیبه ای دیده می شود که نام هنرمند این طاق و زمان حک کردن این تزیینات بر روی آن به چشم می خورد. قسمت بیرونی بنای مقبره به شکل یک ده ضلعی است در حالی که در درون آن با یک فضای دایره ای روبرو می شوید.

قسمت های مختلف مقبره مومنه خاتون

این مقبره به دو بخش محوطه مقبره و برج مقبره نیز تقسیم می شود که توضیح به صورت زیر است:

• برج مومنه خاتون

در ابتدای متن هم گفتیم که ساخت این بنا بسیار منحصر به فرد بود و کاشی کاری های بسیار منظم و دقیقی در آن اجرا شده است. مطابق با آنچه در کتب تاریخی وجود دارد ارتفاع اولیه این بنا 34 متر بوده و بر اثر فرسایشی که به مرور زمان در آن رخ به 25 متر رسیده است. مقبره مومنه خاتون در نخجوان برجی 10 ضلعی با دو پنجره کوچک است که قطر پایه به حدود 83 متر می رسد و با سنگ های دیوریت باعث شده قطر آن به 50 متر برسد.

• محوطه مقبره مومنه خاتون

در محوطه ای که اطراف برج مومنه خاتون در نخجوان وجود دارد می توانید بشنید و از چشم مقدار های زیبای آن بهره ببرید و از موزه سربازی که در آن ساخته شده تماشا فرمایید. در این موزه انواع مجسمه های سنگی از زمان های گوناگون در معرض دید عموم قرار دارند که متاسفانه تابلوی هدایت ندارد.

دسترسی به مقبره مومنه خاتون در نخجوان

به منظور دسترسی به مقبره مومنه خاتون در نخجوان می توانید از وسایل نقلیه ای که در این شهر در حال فعالیت هستند بهره ببرید، از جمله وسایل نقلیه ای که می توانید از آن ها برای رفتن به این جاذبه بهره ببرید اتوبوس، تاکسی و وسایل نقلیه شخصی خودتان است. نزدیکترین ایستگاه اتوبوس به مومنه خاتون حدود 2 کیلومتر با آن فاصله دارد. شما می توانید در این ایستگاه که (naxcivan avtovgzali) نام دارد از اتوبوس پیاده شده و برای رسیدن به مومنه خاتون تاکسی بگیرید. اگر هم خواستید می توانید با وسیله نقلیه شخصی خودتان به سمت آن بروید و از گوگل مپ بهره ببرید اگر کار با گوگل مپ را بلد نیستید می توانید راهنمای استفاده از گوگل مپ را در سایت خبرنگاران مطالعه کنید.

آدرس: Azerbaijan St, Nizami Ganjavi Rd, Nakhchivan, Azerbaijan

تماشای های اطراف مقبره مومنه خاتون در نخجوان

• موزه فرش The Museum of Carpets |

زمانی که بازدیدتان از مقبره مومنه خاتون به سرانجام رسید ما پیشنهادی می کنید که از جاذبه های اطراف این مجموعه تماشا کنید، به طور مثال در فاصله 350 متری این مقبره موزه فرش نخجوان واقع شده است و می توانید به بازدید از آن بروید.

• موزه در فضای باز | The museum under Open Air

دیگر جاذبه ای که شما می توانید بعد از مقبره مومنه خاتون بازدید کنید، موزه در فضای باز است. این موزه در فاصله 280 متر مومنه خاتون واقع شده است.

• ورزشگاه آراز | Araz Stadionu

ورزشگاه آراز هم د رفاصله 2.1 کیلومتر مقبره مومنه خاتون واقع شده است.