کتاب فرزانه وار زیستن ، مقدمه ای بر فلسفه باستانی چین - کلوب فارسی

مفهوم و خلاصه کتاب

کتاب Introduction to Classical Chinese Philosophy نوشته برایان ون نوردن به طور مفصل به آنالیز فلسفه کلاسیک چین پرداخته و اندیشه های اساسی فیلسوفان بزرگی همانند کنفوسیوس، مِنگ زی، لائوتسه، جونگ زی، و دیگر اندیشمندان این دوره را معرفی و تحلیل می نماید. این کتاب به خصوص برای خوانندگانی که پیش زمینه ای از فلسفه چینی ندارند، بسیار مفید است زیرا به زبانی روان و قابل فهم نوشته شده و مفاهیم پیچیده فلسفی را به طور شفاف شرح می دهد.

یکی از نکات کلیدی این کتاب، آنالیز تفاوت های فلسفی میان فیلسوفان برجسته چینی است. کنفوسیوس، به عنوان یکی از مهم ترین شخصیت های فلسفه چین، آموزه های خود را بر اساس اخلاق و رفتار اجتماعی پایدار نموده است. او بر این باور بود که یک جامعه درست و عادلانه باید بر پایه های اخلاقی مانند رِن (仁) یا نوع دوستی و رفتار درست، و لی (礼) یا آیین ها و مراسم اجتماعی بنا گردد. کنفوسیوس تأکید داشت که افراد با پیروی از این اصول، می توانند جامعه ای متوازن و منظم ایجاد نمایند که در آن همه افراد نقش های خود را به درستی ایفا نمایند. به عنوان مثال، او بر این باور بود که در یک جامعه، پادشاه باید پادشاهی کند و مردم نیز باید از او پیروی نمایند، اما همه باید در چارچوبی از احترام و مسئولیت متقابل رفتار نمایند.

در مقابل، مِنگ زی (Mengzi) که به عنوان یکی از بزرگ ترین شارحان و ادامه دهندگان فلسفه کنفوسیوس شناخته می گردد، تأکید بیشتری بر سرشت انسانی دارد. مِنگ زی معتقد بود که انسان ها به طور طبیعی نیکوکار و دارای تمایلات اخلاقی هستند و این مسئولیت جامعه و رهبران است که شرایط لازم برای رشد و شکوفایی این طبیعت نیکو را فراهم نمایند. او در آثار خود از مثال هایی مثل داستان شاهزاده کوچک که از قربانی شدن گاوی برای آیین مذهبی جلوگیری می نماید، استفاده می نماید تا نشان دهد که حتی رهبران نیز در عمق وجودشان احساس همدردی و شفقت نسبت به دیگران دارند و این احساسات باید با تعلیم و تربیت تقویت شوند.

از سوی دیگر، لائوتسه (Laozi)، بنیان گذار فلسفه دائوئیسم (Daoism)، نگاهی کاملاً متفاوت به زندگی و دنیا دارد. او در اثر معروف خود دائودِجینگ (Tao Te Ching) از مفهومی به نام دائو (道) سخن می گوید که به معنای راه یا مسیر است. لائوتسه معتقد بود که برترین راه برای زندگی این است که در هماهنگی کامل با طبیعت و جریان های طبیعی دنیا باشیم. او از اصل وو-وی (无为) یا غیرفعالیت سخن می گوید، به این معنا که انسان باید بدون اجبار و دخالت بی مورد، اجازه دهد که همه چیز در مسیر طبیعی خود پیش برود. لائوتسه معتقد بود که قدرت واقعی در خودداری از اعمال قدرت و مداخله است، و تنها با پذیرش عدم کنترل کامل بر دنیا می توان به آرامش و رضایت دست یافت. این نگرش او برعکس رویکرد فعال و اجتماعی کنفوسیوس است که بر اصلاح جامعه و فرد به وسیله قوانین و آیین ها تأکید می کرد.

جونگ زی (Zhuangzi)، دیگر فیلسوف برجسته دائوئیسم، با فلسفه لائوتسه در بسیاری از جنبه ها همخوانی دارد، اما او به نوعی رادیکال تر و فلسفی تر با موضوعات برخورد می نماید. کتاب جونگ زی شامل داستان ها و حکایاتی است که از مفاهیمی چون نسبیت و عدم قطعیت سخن می گویند. او معتقد بود که شناخت انسان از دنیا محدود و نسبی است و ما نباید به طور قطعی به درست یا نادرست بودن چیزی اطمینان داشته باشیم. یکی از داستان های معروف جونگ زی حکایت پروانه است که در آن، او خواب می بیند که پروانه است و وقتی بیدار می گردد، نمی داند که آیا او پروانه ای است که خواب می بیند انسان است یا انسانی که خواب پروانه را دیده است. این داستان به شکلی زیبا نسبی بودن درک انسان از واقعیت و مرزهای بین رویا و بیداری را به تصویر می کشد.

کتاب بعلاوه به اندیشه های فلسفی موتسه (Mozi) و هان فِی (Han Fei) نیز پرداخته است. موتسه از فیلسوفان برجسته ای است که به مخالفت با کنفوسیوس پرداخت و رویکردی کاربردی تر و عملی تر به مسائل اجتماعی داشت. او بر اهمیت عشق دنیای (兼爱) تأکید می کرد و معتقد بود که جامعه باید بر اساس عدالت و منافع عمومی اداره گردد. هان فِی نیز که یکی از نمایندگان فلسفه قانون گرایی (Legalism) است، معتقد بود که قوانین سخت و مجازات های قوی تنها راه برای ایجاد نظم و ثبات در جامعه هستند و انسان ها به طور طبیعی خودخواه بوده و باید با قوانین کنترل شوند.

در مجموع، Introduction to Classical Chinese Philosophy خواننده را به سفری در عمق اندیشه های متنوع و گوناگون چین باستان می برد و به آنالیز اصول و ارزش هایی می پردازد که هنوز هم تأثیرات عمیقی بر فرهنگ و فلسفه معاصر چین دارند. این کتاب با رویکردی جامع و تحلیل گرانه، به خواننده یاری می نماید تا به درک عمیق تری از تفاوت ها و شباهت های این فلسفه ها و نحوه تأثیرگذاری آن ها بر جامعه و فرهنگ چینی دست یابد.

چرا باید این کتاب را خواند؟

این کتاب برای افرادی که در پی درک فلسفه های شرقی به ویژه چینی هستند، یک منبع بسیار ارزشمند است. ون نوردن کوشش نموده است تا مفاهیم پیچیده را با زبانی ساده و مثال های کاربردی شرح دهد. بعلاوه، این کتاب نه تنها به علاقه مندان فلسفه، بلکه به کسانی که در پی درک بهتر فرهنگ و تاریخ چین هستند، توصیه می گردد. خواندن این کتاب به افراد یاری می نماید تا دیدگاه های جدیدی نسبت به مفاهیم اخلاقی، اجتماعی و سیاسی پیدا نمایند و از دانش باستانی شرق برای بهتر زندگی کردن الهام بگیرند.

Introduction to Classical Chinese Philosophy که به فارسی با نام کتاب فرزانه وار زیستن ترجمه شده است، یک راهنمای مفید برای ورود به دنیای فلسفه چینی و درک عمیق تر از این سنت های فکری است.

کتاب فرزانه وار زیستن

Introduction to Classical Chinese Philosophy

(مقدمه ای بر فلسفه باستانی چین)

انتشارات: مروارید

نویسنده: برایان دبلیو ون نوردن

مترجم : احمد رضایی جمکرانی

تعداد صفحه : 359